Kavramsal değişim yaklaşımı, öğrenme sürecinde kavramların nasıl geliştiğini ve değiştiğini anlamak için kullanılan bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, Amerikalı psikolog David H. Jonassen tarafından geliştirilen ve daha sonra Alan H. Schoenfeld ve John D. Bransford gibi diğer araştırmacılar tarafından da genişletilen bir çerçevedir. Kavramsal değişim yaklaşımı, öğrencilerin kavramları nasıl algıladığını, anlamlandırdığını ve geliştirdiğini inceleyerek, öğrenme sürecini daha etkili hale getirmeyi amaçlar.
Kavramsal Değişim Yaklaşımının Temel İlkeleri
Kavramsal değişim yaklaşımı, aşağıdaki temel ilkeler üzerine kurulmuştur:
- Varolan Kavramların Değişimi: Kavramsal değişim yaklaşımına göre, öğrencilerin varolan kavramları üzerinde değişiklikler yapması ve yeni bilgilerle uyumlu hale getirmesi gerekmektedir. Bu değişim süreci, öğrencilerin eski kavramlarına meydan okumalarını ve onları daha uyumlu ve anlamlı hale getirmelerini sağlar.
- Bilginin Bağlamsal Olarak Sunulması: Kavramsal değişim yaklaşımında, bilgiler öğrencilere bağlamsal olarak sunulur. Kavramlar, gerçek dünya durumlarına veya problemlere uygulanarak öğrenilir. Bu şekilde, öğrenciler kavramları gerçek hayatta nasıl kullanacaklarını anlar ve kavramları daha derinlemesine anlamlandırır.
- Çatışma ve Bilişsel Çatışma: Kavramsal değişim yaklaşımı, öğrencilerin mevcut kavramlarıyla yeni bilgiler arasında çatışma yaşamasını teşvik eder. Bu çatışma, öğrencilerin kavramsal değişim yapmaları için bir motivasyon kaynağı oluşturur. Bilişsel çatışma, öğrencilerin mevcut kavramlarıyla yeni bilgiler arasında tutarsızlıklar fark etmelerini sağlar ve böylece kavramsal değişim sürecini tetikler.
- Metakognitif Farkındalık: Kavramsal değişim yaklaşımında, öğrencilere metakognitif beceriler kazandırılır. Metakognitif farkındalık, öğrencilerin kendi düşünme süreçlerini anlamalarını, düşünce hatalarını tanımalarını ve öğrenme stratejilerini yönlendirmelerini sağlar. Bu şekilde, öğrenciler kavramsal değişim sürecini daha bilinçli bir şekilde yönetebilirler.
Kavramsal Değişim Yaklaşımının Adımları
Kavramsal değişim yaklaşımı, aşağıdaki adımları içeren bir süreci takip eder:
- Varolan Kavramların Tanımlanması: Öğrencilerin varolan kavramları tanımlanır ve değerlendirilir. Bu adım, öğrencilerin mevcut anlayışlarının farkında olmalarını sağlar.
- Çatışmanın Yaratılması: Öğrencilere, mevcut kavramlarıyla çatışan yeni bilgiler sunulur. Bu çatışma, öğrencilerin mevcut kavramlarını sorgulamalarını ve değişim için motivasyon kazanmalarını sağlar.
- Bilişsel Çatışmanın Yönetimi: Öğrencilere, bilişsel çatışmaları yönetme becerileri kazandırılır. Öğrenciler, mevcut kavramlarını değiştirmek için farklı düşünce stratejileri ve yöntemler kullanmayı öğrenirler.
- Yeni Kavramların İnşası: Öğrenciler, çatışmalardan ve bilişsel çatışmalardan yola çıkarak yeni kavramları inşa ederler. Yeni bilgileri mevcut kavramlarıyla ilişkilendirir ve anlamlı bir bütün oluştururlar.
- Kavramların Uygulanması: Öğrenciler, yeni öğrendikleri kavramları gerçek dünya durumlarına veya problemlere uygularlar. Bu şekilde, kavramların gerçek hayatta nasıl kullanılacağını anlarlar.
- Geri Bildirim ve Değerlendirme: Öğrencilere, sürekli geri bildirim ve değerlendirme sağlanır. Bu geri bildirimler, öğrencilerin kavramsal değişim sürecini yönlendirmelerine ve geliştirmelerine yardımcı olur.
Sonuç
Kavramsal değişim yaklaşımı, öğrencilerin kavramların gelişiminde ve değişiminde aktif bir rol oynamasını sağlayan bir öğrenme modelidir. Bu yaklaşım, varolan kavramları sorgulamaya teşvik eder, yeni bilgilerle çatışmaya yol açar ve bilişsel çatışmaları yönetme becerilerini geliştirir. Kavramsal değişim süreci, öğrencilerin kavramları daha derinlemesine anlamalarını ve gerçek hayatta kullanmalarını sağlar. Bu sayede, öğrenme daha anlamlı ve kalıcı hale gelir. Kavramsal değişim yaklaşımı, öğrenme ve kavram gelişimi üzerine yapılan araştırmaların ve öğretim stratejilerinin temelini oluşturur.